MS 904’te Çinlilerin barutu (kara barut) patlayıcı olarak kullanmasıyla ateşli silahların temeli atılmıştı. Sonrasındaki ateşli silahlar ve barut üzerine yapılan çalışmalarla günümüzde dahi aktif olarak kullanılmaktadır. İlk iki cümleden anlaşılacağı gibi bu yazıda sizle beraber insanlık tarihinin en ölümcül buluşlarından biri olan ateşli silahları ve süregelen tarihini kurcalayacağız.
Ateşli silahların bulunan en eski kanıtı, Çin kaynaklarında geçen 10. yüzyıldan kalmış ipek sancak üzerine işlenmiş bir alev makinesi çizimidir. Alev makinesi deyince aklınıza günümüzdekiler gibi bir düzenek gelmesin, mızrağın ucuna takılmış basit bir sistem. Tarihte ilk defa Çin yazılı kaynaklarında De’an kuşatmasında karşımıza çıkmasına rağmen çoğu tarihçi ateş mızrağının daha önce kullanıldığı konusunda hemfikirler.
Peki ya günümüzdeki o bildiğimiz ateşli silahlara benzer bir silah ne zaman tarih sahnesinde rol oynamış? Merak etmeyin o da çok uzak değil. 1100’lü yılların ilk yarısında tarih sahnesine çıkan ilk gerçek ateşli silah Sichuan’daki bir Budist tapınağında heykellerle tasvir edilmiş bir toptur. Günümüze ulaşan en eski top ise 1288 yılına ait olduğu düşünülen Mançurya’da bulunan bir tunç toptur.
Barut ve ateşli silahların Avrupa’ya geçişi 1200’lü yıllarda olmuştur. Araplar, Moğollar ve Hintlilerden sonra egzotik doğuya seyahat eden tüccarlar ve gezginler Avrupa’ya döndüklerinde gördüklerin anlatmış, aynı zamanda doğu batı arasında çıkan savaşlarda Avrupa ülkeleri barutu ve ateşli silahları görmüştür. Böylece Avrupa’da bulunan ülkeler barutun patlayıcı özelliğiyle 1200’lü yıllarda tanışmıştır. Avrupa’da barutla ilgili bilinen ilk çalışmaların, İngiliz rahip Roger Bacon (1219-1292) ve Alman rahip Barthold Schvvantz (1310-1348) tarafından yapıldığı bilinmektedir. Roger Bacon, 1252’de yazmış olduğu “Concerning The Marvelous Power Of Art And Nature And The Nullity Of Magic” adlı eserinde kara barutun formülündeki maddeleri rafine etmenin metodunu belirtmiştir. Barthold Sachvvantz’ın da 1377’de Venedik’te bir atölye açarak tunç top tasarladığı ve top dökümünün yanı sıra kara barutla ilgili çalışmalar yaptığı biliniyordu. Avrupa’da düşmanlarına mancınıktan büyük gülleler fırlatan ve rum ateşi püskürten dönemin imparatorları ateşli silahların faydalarından yararlanmak konusunda geri adım atmadılar.
Avrupa’da ateşli silahların ilk defa kullanımını, belgelere göre XIII. yüzyılın ikinci yarısına kadar götürmek mümkündür. 1284’te İtalya’da Forti kasabasında “sclopi” adı verilen barutlu silahların kullanıldığı bilinmektedir. 1313’te de Fransa’daki Ghant kasabasında barutla kullanılan ilk top örnekleri ile ilgili kayıtların olduğu tespit edilmiştir. Floransa kent konseyi iki memurunu, cumhuriyeti tehlikelere karşı savunmak için top döktürmek ve mermi imal ettirmekle görevlendirmiştir. İngiltere’de yer alan 1327 tarihli el yazması eserde, ilkel bir ateşli silah minyatürü yer almaktadır. Bu minyatürde yer alan topun içinde gülle yerine dev bir ok veya mızrak vardır. Yine İsveç’in başkenti Stockholm’deki devlet tarih müzesinde aynı dönemlere ait küçük bir top bulunmaktadır
Avrupa’da kullanımı artıktan sonra ateşli silahlar tüm dünyanın işleyişini değiştirmiştir. İlk başta Avrupa’daki feodal sistemi yıkan ateşli silahlar daha sonrasında gelişerek l. ve ll. Dünya Savaşları’nın seyrini değiştiren ana karakterler olmuştur. Günümüzde devam eden silahlanma yarışında bile hala önemini korumaktadır.
Comments